Linux 6 - Tìm hiểu về các file khởi động của hệ điều hành Linux

Trên Linux bạn có rất nhiều nơi để đặt cấu hình cho phép chương trình khởi động chung với hệ điều hành. Sau quá trình kiểm tra phần cứng và nạp kernel, Linux sẽ khởi động chương trình init. Đây là tiến trình (process) quan trọng có mã số định danh PID = 1. Init sẽ lần lượt gọi và tạo ra các tiến trình con khác. Trình init cũng là trình sau cùng dọn dẹp hệ thống và chấm dứt hệ điều hành. Nếu trình init bị lỗi thì coi như hệ điều hành Linux của bạn cũng bị treo theo.Khi init khởi động, tiến trình này thường đọc thông tin cấu hình trong file /etc/inittab. File này chứa các khai báo cho phép Linux chạy ở những cấp độ khác nhau. Bạn dùng trình soạn thảo vi mơ nội dung file này sẽ thấy dòng cấu hình  : init :3:initdefault :
Hiện ta đang chạy ở cấp độ 3(runlevel = 3) (đa người dùng). Nếu bạn chạy ở cấp độ 5 (runlevel = 5) thì Linux sẽ gọi trình quản lý đăng nhập X – Window cho phép bạn đăng nhập ở chế độ đồ họa (các bản cài đặt Linux như Redhat hay Manderake thường chọn runlevel = 5 để Linux cho phép chuyển vào chế độ đồ họa ngay khi khởi động). Bạn còn các cấp độ runlevel = 1 (chạy ở chế độ đơn người dùng) hoặc runlevel = 0 (Shutdown hệ thống ngay khi khởi động)… File cấu hình inittab mà trình init của Linux sử dụng gần tương đương với chức năng của config.sys trên DOS.File cấu hình thứ hai quan trọng hơn là file .bash_profile. File này không đặt cố định ở một vị trí mà tùy thuộc vào thư mục home của tài khoản user mà bạn đăng nhập vào. Ví dụ bạn đăng nhập với user là root sau khi gõ đúng username và password, bạn sẽ được chuyển vào thư mục /root. Trong thư mục này, bạn có thể tìm thấy file .bash_profile bằng lệnh ls -la như hình dưới:

 

Các file có dấu chấm (.) phía trước được Linux dấu đi bạn không thể xem bằng lệnh ls thông thường. Tuy nhiên tùy chọn -al sẽ cho phép bạn thấy được tất cả các file.Nếu bạn đăng nhập với tên username là gocit và người quản trị đã chỉ định /home/abc là thư mục sẽ dẫn bạn đến sau khi đăng nhập, bạn cũng sẽ tìm thấy file .bash_profile trong thư mục /home/abc.
Bạn có thể xem nội dung .bash_profile bằng lệnh cat (hoặc nano, less, more…) như sau:

Như bạn thấy các file .bash_profile chứa các thông số thiết lập biến môi trường, kiểm tra hay gọi các chương trình thực thi khác tương tự như chức năng của autoexec.bat trên DOS. .bash_profile sẽ được gọi thực thi ngay khi người dùng đăng nhập vào tài khoản tương ứng của họ. Để viết được các lệnh điều khiển trong .bash_profile bạn sử dụng ngôn ngữ lập trình Shell script.

Cẩn thận hơn, hệ điều hành Linux còn cho phép ta dọn dẹp hệ thống khi người dùng thoát khỏi phiên (sessions) làm việc hiện hành (logout) bằng cách gọi thực thi file .bash_logout. Bạn có thể xem nội dung của file .bash_logout bằng lệnh more như sau:

[root@root ~]# more .bash_logout
    # ~/.bash_logout

    clear

Sưu tầm và tổng hợp từ internet