Làm theo những thông báo giả, bạn sẽ tải về những chương trình nguy hiểm giả mạo tiện ích antivirus.
Bạn sẽ nghĩ, chỉ cần nhấn Cancel hoặc tắt
cái thông báo giả đó đi là máy tính an toàn. Điều này là sai lầm, vì đa
phần những cảnh báo này được thực hiện dựa trên những tiện ích đang bị
lỗ hổng và chưa được cập nhật, thường là Java Runtime Environment hoặc
các plug-in của Adobe như Flash Player hay Adobe Reader.
Dùng chiêu thông báo giả làm mồi nhử để
người dùng tải về những ứng dụng độc trước đây thường là để dụ mua phần
mềm, phát tán quảng cáo thì hiện tại được hacker khai thác để trộm thông
tin thanh toán, thẻ tín dụng. Tin tặc sẽ có những thủ thuật để kiểm
soát hoàn toàn hệ thống và thu thập toàn bộ các thông tin liên quan đến
tín dụng, ngân hàng.
Cách xử lý: Ngay khi nhận được thông báo giả về tình trạng máy bị nhiễm
virus, bạn hãy nhanh chóng tắt máy tính ngay. Bạn cần quan sát kỹ các
dấu hiệu để không bị nhầm, vì các thông báo giả được thiết kế rất giống
với thông báo thật của các trình antivirus.
Sau khi tắt máy tính, bạn tiếp tục khởi động lại máy, nhấn F8 sau khi
qua màn hình boot để vào Safe mode để tìm và gỡ bỏ ứng dụng hoặc add-on,
plug-in hay extension đã vô tình cài đặt. Việc tìm ứng dụng độc hại đòi
hỏi phải tinh ý và cần chút kinh nghiệm vì rất dễ xóa nhầm các ứng dụng
khác.
Sau khi xóa thành công, bạn hãy dùng máy tính và theo dõi xem các thông
báo có còn xuất hiện hay không, nếu chúng vẫn xuất hiện thì bạn dùng một
trình antivirus như Trend Micro, AVG, Kaspersky… cập nhật cơ sở dữ liệu
mới nhất và quét. Nếu vẫn không tiêu diệt được thì bạn nên cài lại hoặc
khôi phục lại hệ điều hành về thời điểm an toàn nhất.
Dấu hiệu thứ 2: Xuất hiện thanh công cụ lạ
Trình duyệt tự dưng có rất nhiều thanh công cụ (toolbar) mặc dù bạn chưa
từng cài. Đó là dấu hiệu thứ 2 cho biết máy tính đã bị tấn công.
Hàng chục thanh công cụ tự động cài trên Internet Explorer của một máy tính.
Cách xử lý: Hầu hết những trình duyệt cho
phép người dùng duyệt trước và kích hoạt các thanh công cụ muốn dùng.
Chỉ cần nhấn chuột phải lên thanh toolbar của trình duyệt và bỏ chọn
những thanh công cụ giả mạo. Để cho chắc chắn, bạn nên gỡ bỏ hoàn toàn.
Đối với Internet Explorer, bạn hãy vào Control Panel > Uninstall
program và chọn thanh công cụ giả mạo và gỡ bỏ đi là xong. Với Firefox
thì bạn gỡ bỏ trong phần Addons, Chrome thì thao tác ở mục Extensions.
Có các thanh công cụ “cứng đầu, không thể
gỡ bỏ theo cách thông thường thì bạn hãy dùng cách sau. Ghi lại tên
toolbar “lạ” và tìm trên các công cụ tìm kiếm từ khóa “X toolbar +
removal tool” (với X là tên thanh công cụ).
Một lưu ý nhỏ là khi cài đặt các ứng
dụng, như trình duyệt hay các trình download, bạn nên đọc kỹ từng bước
và bỏ chọn hoặc không đồng ý những điều khoản trong các bước cài thêm
các ứng dụng bổ sung để không vô tình cài phải các công cụ không mong
muốn. Chẳng hạn, khi cài phần mềm uTorrent, thường có bước yêu cầu bạn
cài thêm thanh công cụ Ask hay một tên nào khác, chỉ cần bỏ chọn hoặc
không đồng ý với điều khoản cài đặt là ứng dụng không thể vào máy tính
được. Với những tình huống vô tình cài phải các thanh công cụ hoặc phần
mềm độc hại là do chính bạn không đọc kỹ mà muốn cài cho nhanh bằng cách
nhấn Next > Next cho đến khi Finish.
Dấu hiệu thứ 3: Kết quả tìm kiếm hiển thị ở một trang “lạ”
Một khi đã xâm nhập vào máy tính của bạn,
hacker sẽ tìm cách khai thác tối đa những hành vi của người dùng để thu
thập thông tin. Một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả là chúng
cho ra những kết quả tìm kiếm hiển thị ở một trang lạ, khi người dùng
nhấn vào các kết quả thì sẽ chuyển đến những trang độc hại, mặc dù người
dùng tìm kiếm với Google hay bất cứ công cụ tìm kiếm nào. Những trang
mà chúng chuyển tới có thể sẽ dụ bạn thực hiện những khảo sát nhằm mục
đích nào đó để nhận những phần quà giá trị cao, tải ứng dụng miễn phí
với nhiều chức năng hấp dẫn hay mua hàng giá rẻ để thu thập thông tin
thanh toán trực tuyến…
Kiểm soát lưu lượng mạng là cách để xác định chắc chắn máy tính đang bị tấn công.
Khi có dấu hiệu khả nghi về các kết quả tìm kiếm và trình duyệt chuyển
đến, nhiều người đã kiểm tra cùng một từ khóa đó ở một máy tính hay điện
thoại khác, xem kết quả liệt kê có giống nhau không. Đó là một cách làm
hiệu quả, nhưng cũng có thể máy tính kia cũng đã bị nhiễm virus. Các
chuyên gia kỹ thuật có thể khẳng định chắc chắn máy tính có bị tấn công
hay không khi có dấu hiệu lạ bằng cách giám sát lưu lượng băng thông.
Thường khi trình duyệt bị tấn công, lưu lượng gửi đi và trả về lớn hơn
rất nhiều so với một máy tính an toàn.
Cách xử lý: Thực hiện các bước tương tự như ở dấu hiệu thứ 2 để gỡ bỏ những công cụ tìm kiếm nguy hiểm.
Dấu hiệu thứ 4: Xuất hiện liên tục các pop-up
Những triệu chứng phổ biến cho dấu hiệu này là bạn thực sự rất phiền
phức với nhiều cửa sổ với nhiều nội dung từ quảng cáo, chứa banner khiêu
dâm cho đến yêu cầu tải phần mềm miễn phí giả mạo… xuất hiện trên màn
hình. Thông thường, số lượng pop-up xuất hiện không cố định mà rất ngẫu
nhiên, số lần cũng vậy. Có khi hơn 30 phút, bạn không thấy pop-up nào,
nhưng cũng có khi chỉ trong 1 phút bạn nhận được cả chục pop-up.
Pop-up xuất hiện dày đặt trên màn hình máy tính là dấu hiệu chắn chắn là hệ thống đang bị tấn công.
Thường những pop-up dạng này miễn nhiễm
với các công cụ chống pop-up, dù bạn có cài các công cụ hỗ trợ chặn cũng
không tác dụng. Chắc chắn các nội dung trên cửa sổ pop-up sẽ dẫn đến
các trang độc hại, tần số và số lượng xuất hiện cũng nhằm khiến bạn phải
vô tình nhấn nhầm và chúng đạt được mục đích.
Cách xử lý: Ngoài cách gỡ bỏ những công
cụ, phần mềm cài gần nhất gây ra hiện tượng xuất hiện pop-up thì bạn nên
quét hệ thống bằng các công cụ diệt virus. Nếu vẫn không khắc phục được
thì tốt nhất hãy khôi phục hệ thống về thời điểm tốt nhất để đảm bảo an
toàn cho thông tin và dữ liệu.
Dấu hiệu thứ 5: Người thân nhận được email hoặc tin nhắn giả mạo tài khoản của bạn
Phương thức gửi email chứa nội dung dẫn
tới trang chứa mã độc đến toàn bộ danh sách địa chỉ liên hệ trong
Contacts thường được hacker sử dụng để phát tán malware. Hiện tại, đa
phần những nội dung email do hacker gửi đi từ chính địa chỉ email của
nạn nhân thường chứa một đường link với lời mời mọc hấp dẫn. Trước đây,
kẻ tấn công thường chèn một hoặc nhiều tập tin đính kèm vào thẳng email,
nhưng cách này hiện tại không hiệu quả vì tường lửa và những trình
antivirus mới có thể quét và xóa sạch.
Hacker dùng email của bạn để phát tán virus qua thư điện tử.
Hacker hiện tại cũng khai thác những lợi thế của các mạng xã hội, nhất
là Facebook để phát tán mã độc. Một khi đã chiếm được quyền kiểm soát
tài khoản Facebook, kẻ tấn công có thể dùng công cụ để gửi tin nhắn, cập
nhật trạng thái mới với đường link chứa malware đến tường hoặc hộp thư,
tin nhắn của các tài khoản có trong danh sách bạn của nạn nhân. Các
trình antivirus hiện tại cũng bổ sung tiện ích nhằm chống lại những cách
phát tán dạng này, nhưng kẻ tấn công luôn thay đổi cách thức tấn công
trên mạng xã hội nhằm thoát khỏi sự kiểm soát của trình chống virus.
Cách xử lý: Ngay lập tức sau khi nhận được thông tin về việc nhận được
email chứa mã độc từ bạn bè, bạn hãy nhanh chóng quét virus cho máy
tính, đổi mật khẩu cho tài khoản email hay mạng xã hội. Kích hoạt chức
năng xác thực 2 bước nhằm đảm bảo tính bảo mật cho tài khoản email, tham
khảo thêm cách kích hoạt bảo mật 2 bước cho Gmail tại
www.pcworld.com.vn/T1235742.
Dấu hiệu thứ 6: Mật khẩu của tài khoản trực tuyến đột ngột bị thay đổi
Nếu một hay nhiều mật khẩu của tài khoản email, mạng xã hội… của bạn bất
ngờ bị thay đổi thì chắc chắn các tài khoản này đã bị hack. Nhiều
nguyên nhân xuất phát từ việc người dùng làm theo những email giả mạo
hướng dẫn thay đổi mật khẩu, từ đó tạo điều kiện cho hacker chiếm quyền
những tài khoản khác.
Cần lấy lại quyền kiểm soát tài khoản ngân hàng khi bị hacker tấn công.
Cách xử lý: Trước tiên, bạn hãy tìm cách thông báo đến bạn bè, đối tác,
người thân tình trạng tài khoản của mình đã bị hack và khuyên họ đừng
làm theo những gì mà hacker dùng tài khoản của mình để dụ dỗ. Tiếp theo,
hãy tìm cách lấy lại mật khẩu bằng công cụ “Quên mật khẩu” trên các
dịch vụ trực tuyến. Một lần nữa, chức năng xác thực 2 bước cần được kích
hoạt để đảm bảo an toàn cho các tài khoản của bạn.
Dấu hiệu thứ 7: Máy tính tự cài những phần mềm lạ
Máy tính tự động cài những phần mềm không mong muốn mặc dù người dùng cố
gắng nhấn nút Hủy (Cancel) và không thể nào gỡ bỏ được, là dấu hiệu
tiếp theo cho thấy máy tính đã bị tấn công.
Sử dụng các công cụ chuyên dụng để tìm những ứng dụng ẩn tự cài đặt.
Nhiều trường hợp máy tính được cài trình chống virus nhưng những phần
mềm độc hại tự cài vẫn “qua mặt” được vì hacker có khả năng tạo ra những
giấy phép giả những hãng phần mềm lớn. Để những phần mềm này có thể nằm
trên máy và tự cài được thì trước đó, có một mã độc (thường là trojan)
đã xâm nhập vào hệ thống và thực thi những lệnh từ hacker để tải các gói
phần mềm khác để phục vụ mục đích của mình.
Cách xử lý: Với thủ đoạn “luồn lách” mới của hacker thì chức năng gỡ bỏ
phần mềm tích hợp của Windows không còn hiệu quả nữa. Bạn phải dùng đến
những công cụ mạnh hơn, chẳng hạn như Autoruns (
http://download.sysinternals.com/files/Autoruns.zip).
Tiện ích này có thể hiển thị toàn bộ những phần mềm đã cài trên hệ
thống, kể cả những phần mềm được hacker ẩn danh mà tiện ích Uninstall
Programs của Windows không thể nhận ra. Bạn có thể vô hiệu các tiến
trình và ứng dụng lạ và khởi động lại máy tính, sau đó hãy gỡ bỏ chúng
ra khỏi hệ thống.
Dấu hiệu thứ 8: Con trỏ chuột chạy lung tung và dừng lại đúng mục tiêu chỉ định của hacker
Nếu con trỏ chuột trên máy tính của bạn không thể điều khiển được, mà nó
tự chạy và cuối cùng dừng lại ở một tùy chọn nào đó được định sẵn, rất
chính xác thì chắc chắn máy tính đã bị tấn công.
Cách xử lý: Bạn cần ngắt kết nối mạng ngay lập tức khi có dấu hiệu này,
vì rất có thể máy tính đang được điều khiển từ xa bằng một công cụ nào
đó do hacker tạo ra. Sau đó, dùng một máy tính an toàn để kiểm tra lại
xem các tài khoản thanh toán, ngân hàng có được an toàn không và thay
đổi mật khẩu ngay. Cuối cùng, hãy cài lại máy tính hoặc khôi phục hệ
thống về nguyên bản của nhà sản xuất.
Dấu hiệu thứ 9: Các chương trình chống virus, Task Manager, Registry Editor bị vô hiệu hóa
Đây là những cách cần thiết và cơ bản nhất để chiếm quyền điều khiển một
máy tính của mọi hacker. Khi bị vô hiệu hóa, các trình antivirus, Task
Manager hay Registry Editor không thể khởi chạy được, các tùy chọn liên
quan sẽ bị mờ. Lúc này, hacker tha hồ lộng hành trên máy tính của bạn mà
không sợ bị ngăn chặn.
Task Manager hay những công cụ hệ thống khác bị vô hiệu cho biết bạn đã mất quyền kiểm soát máy tính.
Cách xử lý: Có nhiều công cụ để kích hoạt lại các công cụ Task Manager
hay Registry Editor mà bạn có thể thấy trên các kết quả từ các công cụ
tìm kiếm, nhưng cách này không giải quyết triệt để. Virus, mã độc vẫn
còn trên máy tính và ngày càng phát tán rộng rãi hơn. Do đó, cách tốt
nhất vẫn là khôi phục hoặc cài lại hệ điều hành.
Dấu hiệu thứ 10: Tài khoản ngân hàng bị mất tiền
Đến lúc phát hiện tài khoản ngân hàng của bạn bị hao hụt là hacker đã
đạt được mục đích, những thông tin cần thiết để thực hiện một giao dịch
đã bị chúng chiếm giữ.
Cách xử lý: Nhanh chóng liên hệ với ngân hàng hay các dịch vụ thanh toán
để yêu cầu khóa tài khoản và thực hiện các thủ tục cần thiết để lấy lại
thông tin tài khoản. Sau đó, hãy reset (cài lại) toàn bộ những thiết bị
có thực hiện giao dịch trước đó và chứa thông tin tài khoản ngân hàng,
từ máy tính, smartphone đến máy tính bảng.
Dấu hiệu thứ 11: Nhận được cuộc gọi về những đơn đặt hàng